Wizyta u notariusza to często ważny moment w życiu – związany z zakupem wymarzonego mieszkania, uregulowaniem spraw spadkowych czy zabezpieczeniem majątku. Od niedawna pojawił się nowy element, o którym warto pamiętać przed przyjściem do kancelarii: zastrzeżenie numeru PESEL. Choć jest to narzędzie zwiększające nasze bezpieczeństwo, może czasowo uniemożliwić dokonanie niektórych czynności notarialnych. Wyjaśniamy, o co dokładnie chodzi i jak przygotować się do wizyty, aby przebiegła ona sprawnie i bez niespodzianek.
Czym jest zastrzeżenie numeru PESEL i dlaczego je wprowadzono?
Możliwość zastrzeżenia numeru PESEL to stosunkowo nowe rozwiązanie, wprowadzone na mocy Ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości (Dz. U. 2023 poz. 1394). Głównym celem tej zmiany jest zwiększenie ochrony obywateli przed oszustwami i kradzieżą tożsamości. Zastrzeżenie numeru PESEL ma utrudnić przestępcom zaciąganie na nasze dane kredytów, pożyczek, kupowanie drogich usług czy nawet wyrobienie duplikatu karty SIM.
Informacja o zastrzeżeniu jest widoczna w centralnym Rejestrze Zastrzeżeń Numerów PESEL (RZN PESEL), prowadzonym przez Ministra Cyfryzacji (szczegóły techniczne określa m.in. Rozporządzenie Ministra Cyfryzacji z dnia 7 listopada 2023 r. w sprawie Rejestru Zastrzeżeń Numerów PESEL). Co ważne, usługa zastrzeżenia numeru PESEL jest bezpłatna. Można to zrobić na kilka sposobów:
- Poprzez aplikację mobilną mObywatel.
- Przez stronę internetową mObywatel.gov.pl.
- Osobiście w dowolnym urzędzie gminy, po okazaniu dokumentu tożsamości.
Kiedy notariusz sprawdzi Twój PESEL w Rejestrze Zastrzeżeń?
Wspomniana wyżej ustawa nałożyła na niektóre instytucje, w tym i na nas – notariuszy, obowiązek weryfikacji statusu numeru PESEL swoich klientów przed dokonaniem określonych czynności. Obowiązek ten wszedł w życie 1 czerwca 2024 roku. Krajowa Rada Notarialna zapewniła notariuszom dostęp do RZN PESEL poprzez specjalny moduł w systemie Rejestry Notarialne, co umożliwia szybką weryfikację.
Notariusz ma obowiązek sprawdzić, czy numer PESEL strony czynności nie jest zastrzeżony, przy dokonywaniu czynności obejmujących:
- Nabycie, zbycie lub obciążenie (np. hipoteką) nieruchomości lub udziału w nieruchomości.
- Nabycie, zbycie lub obciążenie prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w tym prawie.
- Nabycie, zbycie lub obciążenie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub udziału w nim.
- Sporządzenie pełnomocnictwa do dokonania którejkolwiek z powyższych czynności.
Jeśli Twój numer PESEL będzie zastrzeżony w momencie dokonywania którejś z tych czynności, notariusz będzie miał prawny obowiązek odmówić jej dokonania.
Istnieje również katalog czynności, przy których notariusz może (ale nie musi) dokonać weryfikacji w RZN PESEL. Są to m.in.:
- Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia.
- Umowa przedwstępna (np. sprzedaży nieruchomościi).
- Umowa majątkowa małżeńska (np. intercyza).
W praktyce, choć w tych przypadkach weryfikacja nie jest obligatoryjna, notariusz może zdecydować się na sprawdzenie i również odmówić dokonania czynności, jeśli PESEL okaże się zastrzeżony, działając w celu ochrony interesów stron i zapobiegania potencjalnym nadużyciom.
W przypadku innych czynności, jak np. sporządzenie testamentu czy poświadczenie podpisu na dokumencie niezwiązanym z obrotem nieruchomościami, weryfikacja zastrzeżenia numeru PESEL zazwyczaj nie będzie miała miejsca.
Zastrzeżony PESEL? Co zrobić przed wizytą w kancelarii notarialnej?
Masz zastrzeżony numer PESEL, a planujesz u notariusza czynność wymagającą weryfikacji? Bez obaw, rozwiązanie jest proste. Kluczowe jest, aby przed umówioną wizytą czasowo cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL.
Jak to zrobić?
- Najszybciej i najwygodniej w apliakcji mObywatel lub w serwisie internetowym mObywatel.gov.pl.
- Możesz cofnąć zastrzeżenie bezterminowo (co nie jest zalecane, jeśli chcesz nadal korzystać z ochrony) lub czasowo.
- Zalecamy wybranie opcji czasowego cofnięcia zastrzeżenia, wskazując konkretną datę i godzinę, do której PESEL ma pozostać „odblokowany”. Ustaw ten czas tak, aby obejmował planowaną godzinę wizyty w kancelarii z niewielkim zapasem. Zmiana statusu w systemie jest widoczna niemal natychmiast.
- Tradycyjnie: Udaj się osobiście do dowolnego urzędu gminy. Pracownik urzędu, po zweryfikowaniu Twojej tożsamości, dokona cofnięcia zastrzeżenia zgodnie z Twoją dyspozycją (bezterminowo lub czasowo).
Ważne: Chociaż technicznie możliwe jest cofnięcie zastrzeżenia przez mObywatel nawet w trakcie wizyty u notariusza, zdecydowanie odradzamy takie rozwiązanie. Może to spowodować niepotrzebne opóźnienia (np. z powodu problemów z zasięgiem, działania aplikacji) i dezorganizację. Najlepiej załatwić tę sprawę przed przyjściem do kancelarii.
Pamiętaj również, że zaraz po dokonaniu czynności notarialnej możesz ponownie zastrzec swój numer PESEL, przywracając pełną ochronę.
Co się stanie, jeśli PESEL będzie zastrzeżony podczas wizyty?
Jeśli przy czynnościach, gdzie weryfikacja jest obowiązkowa (głównie obrót nieruchomościami i pełnomocnictwa do nich), notariusz stwierdzi, że Twój numer PESEL jest zastrzeżony, nie będzie mógł dokonać czynności notarialnej. Oznacza to konieczność przerwania spotkania i umówienia nowego terminu, dopiero po uprzednim cofnięciu przez Ciebie zastrzeżenia.
W przypadku czynności, gdzie weryfikacja jest fakultatywna, notariusz również może odmówić jej przeprowadzenia, powołując się na zastrzeżenie.
Aby uniknąć takich niedogodności, straty czasu i konieczności ponownego umawiania wizyty, kluczowe jest wcześniejsze sprawdzenie statusu swojego numeru PESEL i ewentualne czasowe cofnięcie zastrzeżenia.
Jeśli mają Państwo jakiekolwiek wątpliwości dotyczące wpływu zastrzeżenia numeru PESEL na planowaną czynność notarialną, zachęcamy do kontaktu z naszą Kancelarią jeszcze przed umówieniem terminu wizyty. Chętnie odpowiemy na Państwa pytania.
Kancelaria Notarialna Notariusz Włodzimierz Fijałkowski Plac Wolności 12 91-415 Łódź
tel. +48 504 248 710 tel. +48 42 632 7078 e-mail: wlodzimierz.fijalkowski@notariusze.lodz.pl
